Hoge boetes - Etherpiraten op de middengolf, de FM band en ook op de kortegolf, is een verschijnsel dat bestaat sinds de regulatie van de radiofrequenties. Practisch ieder jaar wordt door de organisatie, verantwoordelijk voor het opsporen van illegaal opererende zenders, de hulp van de dagbladpers ingeroepen om komende acties aan te kondigen. Het Agentschap Telecom is momenteel verantwoordelijk en breidt de aanpak van etherpiraten uit.

De boete voor het illegaal gebruiken van de FM-band kan oplopen tot 45.000 euro. De boete is mede afhankelijk van de ernst van de overtreding. Dit wordt ondermeer bepaald door de mate van storing die de piraat veroorzaakt. Naast de hogere boete hanteert Agentschap Telecom een lik-op-stuk beleid. De overtreder ontvangt bij illegaal uitzenden eerst een waarschuwing.

Als binnen een uur geen gehoor wordt gegeven aan de waarschuwing kan de inspecteur ter plaatse direct een overtreding constateren. Dan stelt de inspecteur een Rapport van Bevindingen op en riskeert de overtreder de boete.

Neuteboom - In die tijd lag de opsporingstaak nog bij de P.T.T., waarbij de directie een speciaal opsporingsteam had opgericht dat onder leiding stond van de – in piratenkringen – alom bekend staande Heer D. Neuteboom. En die dienst had het beslist niet gemakkelijk, ondanks het feit dat ze medewerking konden vragen voor ondersteuning bij de politie en de rechterlijke macht. Statistieken had de dienst ook bijgehouden want in een persverklaring werd gemeld dat er in de jaren na de Tweede Wereldoorlog er meer dan 600 zenders waren opgepakt.

In het jaar 1959 waren het er 69 zenders, die in beslag waren genomen, terwijl er ’92 delinquenten’ waren gearresteerd. De gebieden, waar de etherpiraterij in 1959 vooral had plaatsgevonden, werden aangeduid als het noorden en oosten van ons land. De opsporingsdienst van de P.T.T. had in die regio’s de beschikking over drie peilwagens, een aantal dat in 1960 zou worden uitgebreid tot vijf. Volgens Neuteboom waren de wagens dag en nacht op weg.

Volgens artikel 20 van de Telegraaf en Telefoonwet kon men wegens het aanwezig hebben van een radio-elektrische inrichting, waarvan de houder niet in bezit was van een machtiging, worden gestraft met een maximum hechtenis van zes maanden en fikse straffen werden er zeker uitgedeeld. In de wet was tevens vastgelegd dat een recidivist liefst acht maanden hechtenis kon krijgen, en dat gebeurde bij herhaling: Neuteboom: “Sommigen zijn 5 tot 6 maal veroordeeld. Het type mens, dat zich aan clandestiene zenders waagt, is overigens bijzonder eenvoudig: dom, zelfs analfabeet en beperkt in de mogelijkheden van vrijetijdsbesteding. Men heeft veel bravoure, gebaseerd op een groot minderwaardigheidscomplex. Ze zijn tuk op een zekere bewondering voor de durf, die zij opbrengen om hun veel al weinig beschaafde, stemmen in de ether te doen horen.”

Vrouwen - Er waren toen ook al vrij veel vrouwen actief als ether amazone. De dienst arresteerde in 1959 in de stad Groningen een vrouw, moeder van tien kinderen en in verwachting van de elfde. Een andere vrouw die uitzond, aldus Neuteboom, werkte onder de naam Doornroosje: “Maar dan wel een Doornroosje van 250 pond.” In het interview stelde de voorman van de opsporingsdienst tijdens zijn opsporingswerk de meest zonderlinge uitzendingen beluisterd te hebben: ‘Op de Veluwe, bijvoorbeeld, waar met grote regelmaat psalmen worden uitgezonden, gevolgd door scabreuze praatjes.”

Het was voor Neuteboom en zijn team lang niet altijd even gemakkelijk tot in beslagname over te gaan, vooral wanneer de ‘buurt’ er zich mee bezig ging houden: “Ze zorgen er dan voor dat de locatie uit het zicht blijft. Maar gelukkig werken rijks- en gemeentepolitie zeer actief mee. Zij stellen hun kennis van stad en dorp geheel ter beschikking en weten al ras wie er voor ernstige verdenking in aanmerking komen.” Veel gehoorde commentaren bij inbeslagname waren volgens hem: “Mijn zendertje werkt piekfijn” en “daar kan niemand last van hebben.”

Technisch - Uiteraard, en dat is al decennia duidelijk, ging de strijd tussen de etherpiraten en het opsporingsapparaat onveranderd voort. Het betrof niet de mensen die een echt technische knobbel hadden, die gingen ook toen al op voor een officiële licentie als zendamateur en waren allen geregistreerd bij de P.T.T. in Voorburg.

In 1959 waren daar ongeveer 1100 gelicenceerde zendamateurs aangemeld. Nee, de etherpiraten waren vaak op elkaar aangewezen om gezamenlijk zo’n zendertje in elkaar te zetten. Ook een verslaggever van de Haagsche Courant van 2 januari 1960 had een omschrijving voor de etherpiraten: ‘Vaak doorliepen ze slechts enkele klassen van de lagere school, voelen weinig voor geregelde arbeid, hebben dikwijls een minderwaardigheidscomplex en willen zich toch op de een of andere manier laten gelden. Bij opsporing door de ambtenaren van de P.T.T. komt dan ook vaak naar voren dat ze noch lezen noch schrijven kunnen.’

Het waren volgens de verslaggever geen eenlingen die vrijgezel bleven en hun hobby als hoofddoel hadden. ‘Toch stichten ze gezinnen, gezinnen met tal van kinderen, die het so wie so nooit breed zouden hebben, maar die vaak gebrek lijden, omdat papa’s radiohobby op een veel te groot deel van de inkomsten beslag legt.’ Met de zender kwam de etherpiraat nog niet in de lucht want er diende meer aangeschaft te worden, zoals microfoon, een platenspeler, een bandrecorder, een mengpaneeltje, een antenne, een radio-ontvangstoestel en de benodigde zwarte schijfjes, zodat er ook muziek kon worden gedraaid.